Waterschapshuizen in Nederland
Zetels van polders en waterschappen

Door Peter Nijhof en Herman Havekes

Vanaf 1255 hebben waterschappen in laag-Nederland de strijd aangebonden met de dreiging van water. De bestuurders van de grotere waterschappen werkten vanuit waterschapshuizen, polder- of gemeenlandshuizen. Prestigieuze gebouwen met rijke interieurs op strategische locaties. De grote meerderheid van kleine waterschappen had geen eigen onderkomen en vergaderde thuis, in openbare herbergen of logementen. In 1950 waren er nog ruim 2600 waterschappen. De Watersnood van 1953 dwong tot een krachtiger en grootschaliger aanpak van de strijd tegen het water. Na een halve eeuw van reorganisaties zijn er nu 21 waterschappen. In deze periode werden voor de vele fusiewaterschappen opnieuw waterschapshuizen ingericht of gebouwd, ook in de hogere landsdelen die lang buiten waterschapsverband vielen. Waterschapshuizen in Nederland is de eerste landelijke verkenning van een nog onbekende categorie van gebouwd erfgoed met aandacht voor ligging, architectuur en gebruik(ers). Ook behoud en herbestemming komen aan bod. Daarnaast biedt het een cultuurhistorische inkijk in de bijzondere waterschapswereld en het verloop en de perikelen van de grootste bestuurlijke reorganisatie ooit in ons land.